Geleneksel terapi yöntemleri bazen kişilerin derin duygusal yaralarına tam olarak ulaşamaz. Bilişsel terapinin gelişmiş bir versiyonu olan Şema Terapi, kişinin çocukluk ve ergenlik dönemindeki olumsuz yaşantılarından kaynaklanan derin duygusal kalıplarını fark etmesini ve dönüştürmesini hedefler.
Şema Terapi, özellikle kişilik bozuklukları, kronik depresyon, anksiyete bozuklukları ve ilişki sorunları yaşayan bireyler için etkili bir yaklaşım sunar.
Şema Nedir?
Şemalar, çocukluk ve ergenlik döneminde oluşan, kişinin kendisi ve dünya ile ilgili temel inançlarını şekillendiren zihinsel yapılardır. Eğer bir çocuk sürekli eleştiriliyorsa, “Ben yetersizim” şeması geliştirebilir. Eğer sevgi ve ilgi görmeden büyümüşse, “Duygusal yoksunluk” şeması ortaya çıkabilir.
Olumsuz şemalar, kişinin hem kendisiyle hem de diğer insanlarla kurduğu ilişkileri olumsuz etkileyebilir. Şema Terapi, bu kalıpları fark etmeyi ve değiştirmeyi amaçlar.
Şema Terapinin Temel Kavramları
1.Erken Dönem Uyumsuz Şemalar
Young’a göre 18 temel olumsuz şema vardır.
Bunlardan bazıları şunlardır:
Duygusal yoksunluk şeması: Kişi kendi duygusal ihtiyaçlarının asla karşılanmayacağını düşünür.
Terk edilme şeması: Sevdiklerinin onu bırakacağına inanır.
Kusurluluk şeması: İnsanların, kendisinin gerçek halini gördüğünde onu sevmeyeceğine inanır.
Başarısızlık şeması: Kendini yetersiz ve başarısız hisseder.
2.Şema Modları
Şema modları, bireyin içinde bulunduğu ruh hali ve davranış biçimlerine göre değişen psikolojik durumlardır. Temel şema modları şunlardır:
Çocuk modları: Çocukken gelişmiş olan olaylar ve durumlar karşısında tekrarlayan, yetişkin hayatını zorlantıya sokan çocuksu davranış kalıplarıdır.
Ebeveyn modları: Kişinin zaman içinde kendi iç sesi haline gelmiş eleştirel, talepkar, suçlayıcı seslerdir ve yetişkinin hayatına büyük ölçüde olumsuz şekilde yön verir.
Sağlıksız başa çıkma modları: Kişi, onu zorlayan şemalarla başa çıkmak için kaçınma, teslim olma veya aşırı telafi etme gibi yollara başvurabilir.
Sağlıklı yetişkin modu: Terapide asıl amaç, bu modu güçlendirmek ve kişinin şemalarına daha bilinçli şekilde yaklaşmasını sağlamaktır.
Şema Terapi Süreci
Şema Terapi, bilişsel, deneyimsel, davranışsal ve kişilerarası teknikleri birleştirir.
Terapi sürecinde:
Şemalar belirlenir: Terapiye gelen kişinin hangi şemaları baskınsa, bunlar fark edilir.
Duygusal çalışmalar yapılır: Çocukluk travmalarıyla yüzleşmek için imajinasyon ve sandalye teknikleri gibi yöntemler kullanılır.
Davranış değişikliği sağlanır: Sağlıksız başa çıkma mekanizmalarının yerine yeni, sağlıklı davranış kalpları eklenir.
Sağlıklı yetişkin modu güçlendirilir: Kişinin kendisine karşı daha şefkatli olması ve sınır koymayı öğrenmesi desteklenir.
Kimler İçin Uygundur?
Şema Terapi, özellikle ilişki problemleri, duygu durum bozuklukları ve kişilik bozuklukları yaşayan bireyler için etkili bir yöntemdir. Bağlanma sorunları, terk edilme korkusu, düşük öz değer veya yoğun öfke gibi sorunlarla mücadele edenler için de oldukça faydalı bir yöntemdir.
Sonuç olarak Şema Terapi, kişinin köklü inançlarını ve bunların hayatındaki etkilerini fark etmesini sağlayan derinlemesine bir terapi modelidir. Özellikle tekrarlayan ilişki sorunları, değersizlik hissi ve çocukluktan gelen travmalarla mücadelede güçlü bir yöntemdir.
Kaynakça
Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2020). Şema Terapi: Kişilik Bozukluklarının ve Kronik Ruhsal Sorunların Bilişsel Terapisi.
Comentarios